Synagoga i Getto

 

 

 

   Jak wynika z przeprowadzonych badań, drewniana bożnica istniała w Brzezinach co najmniej od końca XVIII w. Znajdowała się ona na niewielkiej działce, powstałej z poprzecznego podziału dwóch posesji w północnej pierzei Rynku, obecnie Plac Jana Pawła II 12, 13. Obok bożnicy usytuowanych było kilka budynków o różnym przeznaczeniu: był tam drewniany szpital, łaźnia (mykwa), szkoła (mała bożnica?) i mieszkanie rabina. Wszystkie te obiekty spłonęły w pożarze w 1875 r..
W 1885 r. sporządzony został projekt murowanej synagogi, której autorem był architekt powiatu piotrkowskiego, Ignacy Markiewicz, zdolny eklektyk, autor teatru w Piotrkowie, przebudowy kaplicy unickiej w Piotrkowie na cerkiew, przędzalni w Pabianicach. Budowla rozplanowana została na rzucie kwadratu z przybudówkami mieszczącymi schody do babińca i osobne wejście dla kobiet i mężczyzn, zgodnie z wymogami religii.
Budowę rozpoczęto około 1890 r., ukończono w 1893 r..

W listopadzie 1939 r. synagoga została spalona, a jej resztki murów z fundamentami wysadzono w powietrze w 1942r.

(Brzeziny, Dzieje miasta do 1995 roku; Łódź-Brzeziny 1997)