Muzeum Regionalne
w Brzezinach

[…] każda hierofania ukazuje, objawia współistnienie dwóch przeciwstawnych bytów:
sacrum i profanum, ducha i materii, wieczności i doczesności. Można powiedzieć, że wszystkie hierofanie są […] próbą objawienia misterium zbieżności człowiek – Bóg 

 Mircea Eliade

Praktycznie od początków istnienia ludzkość stara się oswajać rzeczywistość a także zjawiska dla niej niezrozumiałe. Coś co obecnie nazywamy sacrum lub świętością mogło objawiać się w zjawiskach atmosferycznych ale także przybierać postać materialną czczonych kamieni czy drzew. Większość religii zawiera szereg elementów takich jak symbole, mity, ideogramy czy rytuały. Dzięki ustalonym „prawdom” objawiającym się w formie sacrum, człowiek od zawsze broni się przed nicością, złem i nieprzewidywalnością uosabianymi przez sferę profanum. Dzięki tym założeniom w religii pewna grupa przedmiotów może nabrać wartości hierofanicznej. Przykładem takiego zjawiska jest między innymi wiara w świętość relikwii, obrazów czy symboli. W religii chrześcijańskiej a szczególnie w obrzędowości, tego typu przedmioty nabierają niezwykłej mocy. Poświęcony krzyżyk zawieszony na szyi dziecka ma je chronić przed złem a święty obraz zawieszony w domu przynosić rodzinie pomyślność.
W tradycyjnej kulturze ludowej każdy moment życia i istnienia człowieka jest wpisany w określony rytm usankcjonowany poprzez przyjęte rytuały a podział świata na sacrum i profanum wyraźnie widoczny. Dom ma być odzwierciedleniem naszego świata zatem mamy tu różne przestrzenie zarówno te związane z codziennymi obowiązkami, jak i te uświęcone. Taką przestrzeń sacrum w obrębie domostwa można zdefiniować jako miejsce oddziaływania „mocy” poprzez zawieszenie podobizny świętego patrona, umieszczenie krzyża czy zebranie „świętych” przedmiotów w formie małego ołtarzyka. W dawnej kulturze ludowej ołtarzyki wyodrębniane najczęściej w rogu izby były czymś popularnym. Tu modlono się o łaskę boską i umieszczano kwiaty, świece czy ozdoby w okresie świąt. W czasie Wielkanocy jednym ze zwyczajów było chociażby zakrywanie krzyży lub obrazów w Wielki Piątek na znak żałoby. Przestrzeń sacrum „żyła” zatem rytmem roku obrzędowego a także wydarzeń rodzinnych. Czy ten zwyczaj przetrwał do dnia dzisiejszego? Czy możemy odnaleźć ślady tej dawnej „religijności” w obecnym świecie, a jeżeli tak to jaką ma ona formę?

Między innymi na te pytania ma odpowiedzieć prezentowana  (online) wystawa/fotorepozytorium – dom a sacrum… ikonosfera hierofanii – złożona z fotografii wykonanych przez autorów w latach 2019-2020 na terenie województwa łódzkiego.

(autorzy: Andrzej Białkowski, Piotr Wypych)                                                    

wystawa/fotorepozytorium jest elementem projektu „Dom a sacrum…” realizowanego przez Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Ethnos”